Na początek istnienia tej strony, wydaje mi się najważniejszą rzeczą opisanie czym zajmuje się dziedzina psychologii sportu. Czym jest psychologia, większość osób w tym momencie już wie, ale czym dokładnie zajmują się psychologowie sportu?
Jest to obszar, który wg Europejskiej Federacji Psychologii Sportu definiuje się jako dziedzinę zajmującą się podstawami, procesami i efektami psychologicznej regulacji aktywności związanych ze sportem przez jednostkę lub kilka osób, działających jako podmioty aktywności. (FEPSAC, 1995). Definicja ta obejmuje i zalicza do sportu wszelką aktywność fizyczną: zarówno mającą na celu podjęcie współzawodnictwa, jak i rekreację, edukację lub poprawę stanu zdrowia. Zwraca też uwagę na fakt, że przedmiotem zainteresowania są wszelkie podmioty aktywności sportowej, czyli wszyscy związani z uprawianiem sportu – zarówno sportowcy, jak i trenerzy, ale także nauczyciele (nie tylko wychowania fizycznego, chociaż przede wszystkim), rodzice, widzowie, sędziowie i inni. Psychologia sportu może skupiać się jedynie na zachowaniu tych osób lub brać pod uwagę inne obszary funkcjonowania psychicznego człowieka, takie jak emocje, procesy poznawcze, procesy motywacyjne oraz sensomotoryczne.
Psychologia sportu związana jest w różnym stopniu z innymi dziedzinami, z których najważniejszymi są praktyka sportowa (zwłaszcza wiedza i praktyka trenerów, ale także samych zawodników), psychologia ogólna oraz inne nauki sportowe (takie jak teoria sportu), a także nauki biologiczno-medyczne (anatomia, fizjologia, biomechanika itp.). Każda z nich związana jest z dostarczaniem podstaw teoretycznych lub metodologicznych i właściwie wszystkie w jakimś stopniu wykorzystywane są później w pracy praktycznej.
Wg FEPSAC, głównymi zadaniami psychologa sportu są:
- prowadzenie badań naukowych związanych z psychologicznymi aspektami uprawiania sportu
- edukacja psychologiczna wszystkich osób związanych z uprawianiem sportu, studentów psychologii oraz samokształcenie praktykujących psychologów
- praktyczne zastosowanie wiedzy w diagnozie i analizie oraz interwencji i doradztwie
Ta strona została stworzona głównie w celu spełnienia ostatniego z tych zadań. Będą się tutaj pojawiać materiały związane z tematyką psychologii sportu – artykuły, infografiki oraz przekierowania do dalszych poszukiwań itp. Zawsze można też skontaktować z autorką (czyli ze mną) i poprosić o indywidualne konsultacje lub poruszenie jakiegoś konkretnego tematu.
W praktycznym zastosowaniu psychologii sportu, czyli w pracy z zawodnikiem, jedną z najważniejszych i najszerzej stosowanych interwencji jest systematyczny trening mentalny, przygotowujący sportowca do zawodów pod kątem psychicznym. Bardzo często są to systematycznie przygotowywane modele postępowania, uwzględniające wszelkie uwarunkowania psychologiczne, sportowe i pozasportowe, dotyczące danego zawodnika (Blecharz, 2006). Tego rodzaju programy zawierają często szeroki zestaw technik, takich jak stawianie celów oraz podwyższanie poziomu przetwarzania mentalnego oraz wykonawstwa sportowego. Większość modeli tego treningu zawiera elementy dotyczące regulacji emocjonalnej i odpowiedniego przygotowania pod kątem motywacji i koncentracji (Łuszczyńska, 2011). Bardziej szczegółowe informacje na temat treningu mentalnego z pewnością będą się jeszcze pojawiać na tej stronie.
Na koniec warto zaznaczyć też, że techniki używane w psychologii sportu i wymyślone na jej potrzeby, mogą mieć też szerokie zastosowania w innych dziedzinach życia – zwłaszcza dla osób w jakikolwiek sposób prezentujących swoje umiejętności przed szerszą publicznością.
Bibliografia:
- http://www.fepsac.com/
- Blecharz, J. (2006). Psychologia we współczesnym sporcie – punkt wyjścia i możliwości rozwoju. Przegląd Psychologiczny, 49/4, 445-462.
- Łuszczyńska, A. (2011). Psychologia sportu i aktywności fizycznej. Zagadnienia kliniczne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
